تحلیل اثرات منطقه آزاد تجاری – صنعتی چابهار بر توسعه کالبدی، اقتصادی و اجتماعی شهر چابهار

امروزه مناطق آزاد به عنوان پدیده ای فراگیر و ابزاری برای تحقق استراتژ ی های توسعه برون نگر با تأکید بر سیاست توسعه صادرات مورد توجه قرار گرفته اند. به طوری که اکثر کشورهای در حال توسعه، به احداث یک یا چند منطقه آزاد مبادرت کرده اند. هدف از ایجاد این مناطق، فراهم کردن شرایط مناسب به منظور افزایش تولید و صدور کالاهای صنعتی از طریق جذب سرمایه های خارجی، ایجاد اشتغال، کسب درآمد ارزی، رشد رفاه اقتصادی مناطق و سپس منافع ملی است. شهرهایی که تحت تأثیر عواملی به مانند مناطق آزاد شکل گرفته و گسترش می یابند. شهرهایی با تحولات اجتماعی، جابه جایی های جمعیتی، تغییرات اقتصادی ونوآوریهای فن شناختی، دگرگون می شوند. با افزایش جمعیت نیز فعالیت و سرمایه گذاری به شدت توسعه می یابد و نظام و سازمان کالبدی شهرها دستخوش تغییرات اساسی می شود. هدف پژوهش حاضر تحلیل اثرات منطقه آزاد چابهار بر توسعه کالبدی، اقتصادی و اجتماعی شهر چابهار می باشد. روش تحقیق این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. داده های پژوهش بوسیله پرسشنامه، اسناد دولتی، آمار نامه ها و تصاویر ماهواره ای جمع آوری شده اند. جامعه آماری دربرگیرنده شهروندان شهر چابهار و جامعه نمونه با بهره گیری از روش کوکران 321 نفر خانوار می¬باشند. روایی ابزار تحقیق(پرسشنامه) با بهره گیری از دیدگاه افراد متخصص و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ با ضریب 97/0 تأیید شد. در وهله اول تحلیل داده های پرسشنامه در نرم افزار spss با استفاده از آزمون t تی دو نمونه وابسته و آزمون فریدمن صورت گرفته است و در وهله دوم تصاویر ماهواره ای لندست در سال های (2014، 2001 و 1991) در نرم افزار envi 4.8 تحلیل شده است. بررسی نشان داد که دیدگاه شهروندان چابهار براساس طیف لیکرت نسبت به وضعیت کالبدی، اقتصادی و اجتماعی شهر چابهار در قبل و بعد از ایجاد منطقه آزاد تجاری - صنعتی بیانگر این می باشد که میانگین میزان گسترش فیزیکی از 4/2 به 8/3، خدمات شهری از 04/2 به 01/3، اشتغال و درآمد از 9/1 به 2/3، سرمایه گذاری و بازاریابی از 7/1 به 8/2، امنیت اجتماعی از 4/2 به 5/3، و مولفه های اجتماعی از 49/2 به 09/3 افزایش داشته است. به جز میانگین مولفه سرمایه گذاری و بازار یابی ( 8/2) که بعد از منطقه آزاد پایین تر از حد متوسط (3 ) می باشد. میانگین بقیه ابعاد، بعد از منطقه آزاد در حد متوسط یا بالاتر می باشند.